Το κεφάλαιο της διατροφής στην κύηση είναι ίσως από τα σημαντικότερα, τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει τόσο η γυναίκα η οποία κυοφορεί, όσο και ο Γυναικολόγος, ο οποίος ευθύνεται της παρακολούθησης της συγκεκριμένης κυήσεως.
Η σημαντικότητα αυτή απορρέει από τους παρακάτω λόγους. Οι κυκλοφορίες της γυναίκας και του κυοφορούμενου εμβρύου είναι ενωμένες. Η χρήση φυτοφαρμάκων, αντιβιοτικών, λιπασμάτων, συντηρητικών στην σημερινή αλυσίδα παραγωγής είναι διαδεδομένη. Τα διατροφικά σκάνδαλα στο επίπεδο της ζωικής αλλά και της φυτικής παραγωγής συχνά. Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε όλα τα επίπεδα είναι άγνωστο τι μπορεί να προκαλέσουν στις αγέννητες γενιές. Οι παραπάνω επομένως λόγοι είναι εκείνοι που δημιουργούν τον προβληματισμό ενός γυναικολόγου για το τι θα συμβουλέψει την έγκυο γυναίκα.
Ας αρχίσουμε με τα βασικά. Αντιλήψεις του τύπου ότι η έγκυος γυναίκα πρέπει να τρώει για δύο είναι απολύτως λανθασμένες. Θα πρέπει η έγκυος να πεισθεί ότι το έμβρυο δεν έχει ανάγκη ποσότητας αλλά ποιότητας. «Ουκ εν τω πολλώ το ευ» έλεγαν οι αρχαίοι ‘Έλληνες. Η ποιότητα δεν βρίσκεται στην ποσότητα, επομένως. Αυτό που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό στην έγκυο είναι η έννοια της ποιότητας στο επίπεδο της διατροφής. Όσον αφορά το είδος της διατροφής εκεί τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Ζούμε σε μία χώρα που παράγει ότι χρειάζεται ένα έμβρυο για να χτίσει έναν οργανισμό γερό και υγιή. Θα πρέπει λοιπόν η διατροφή της γυναίκας εγκύου να κινηθεί μέσα στα πλαίσια της ονομαζόμενης Μεσογειακής διατροφής.
Και τι είναι η μεσογειακή διατροφή;
Ένας ωραίος τρόπος να την μάθουμε, γιατί στους περισσότερους από εμάς μάλλον είναι άγνωστη, είναι να ρωτήσουμε την μητέρα ή την γιαγιά μας ποια ήταν η καθημερινή της κουζίνα την εποχή που ας πούμε ήταν νέα ή ακόμη καλύτερα έγκυος. Η απάντηση που θα δοθεί είναι η Μεσογειακή διατροφή. Απλώς εμείς θα πρέπει να προσθέσουμε παραπάνω πρωτεΐνες (κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά δηλαδή) σε ότι μας ειπωθεί, ώστε να αποφύγουμε τον κίνδυνο, μίας παραποίησης εκείνης της διατροφής από πιθανά οικονομικά προβλήματα εκείνων των εποχών. Θα εκπλαγούμε από το ότι τότε έτρωγαν πολλά όσπρια, άφθονα φρούτα και λαχανικά, σπάνια γλυκά και συνήθως κουταλιού, ψωμί, ζυμαρικά, γάλα, αυγά, κρέας, ψάρι. Δεν υπήρχαν στην διατροφή τους τα σημερινά, ύποπτου προελεύσεως, φαγητά του ποδαριού, τύπου fast, δεν υπήρχαν τα προϊόντα των υπερκαταστημάτων με την άψογη εμφάνιση, αλλά την πληθώρα συντηρητικών, δεν υπήρχε η ποσότητα, ούτε η ποικιλία αλλά η ποιότητα.
Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης θα αυξηθεί το σωματικό βάρος, κυρίως προς το τέλος της κυήσεως. Μία αποδεκτή αύξηση βάρους είναι περίπου 2 κιλά τον μήνα μέχρι να φτάσετε στα 10-13 κιλά συνολικά. Είναι πολύ σημαντικό να ελέγχετε το σωματικό βάρος συχνά κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης διότι μια ανεξέλεγκτη αύξηση βάρους μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην εγκυμοσύνη.
Ας δούμε όμως κάποιες επιμέρους ουσίες που συμμετέχουν στις καθημερινές διατροφικές συνήθειες.
Αλάτι: Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού προκαλεί κατακράτηση υγρών από τον οργανισμό μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την υπερβολική αύξηση βάρους, στην αύξηση της πίεσης. Μία από τις σοβαρές παθολογικές καταστάσεις που συνοδεύουν την κύηση είναι και η υπέρταση, που κατά την εγκυμοσύνη εξελίσσεται σε προεκλαμψία και εκλαμψία (τοξιναιμίες), θέτοντας σε κίνδυνο τις ζωές εμβρύου και μητέρας. Οι καταστάσεις αυτές ξεκινούν στο τρίτο τρίμηνο και χαρακτηριστικά τους είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, τα οιδήματα (ιδιαίτερα σε χέρια και πρόσωπο), και το λεύκωμα στα ούρα. Να αποφεύγονται τα πολύ αλατισμένα φαγητά και τα "διαιτητικά αλάτια". Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το αλάτι βρίσκεται και μέσα σε έτοιμες τροφές(τυροκομικά, αλλαντικά, κονσέρβες, σούπες, ξηρούς καρπούς κ.α.).
Καφείνη: Έχει διεγερτικές ιδιότητες, αυξάνει την καρδιακή πίεση και επιταχύνει το βασικό μεταβολισμό. Είναι σημαντικό να περιοριστεί όσο το δυνατόν.
Αλκοόλ: Οι μεγάλες ποσότητες αλκοόλ επιδρούν αρνητικά στην ανάπτυξη του εμβρύου. Οι συνέπειες της χρήσης του μπορεί να είναι σωματική και πνευματική καθυστέρηση του παιδιού. Μπορεί να επιτραπεί μία φορά εβδομαδιαία η κατανάλωση ενός ποτηριού κρασιού ή μπύρας. Τα υψηλόβαθμα αλκοολούχα ποτά απαγορεύονται.
Παρακάτω θα βρείτε τα απαιτούμενα συστατικά με τις ιδιότητες τους και σε ποιες τροφές θα τα βρείτε.Παρόλα αυτά μπορείτε να συμβουλευτείτε και τον/την διατροφολόγο σας για μία ισορροπημένη δίαιτα.
Ασβέστιο
Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για το σχηματισμό των οστών του εμβρύου. Το έμβρυο έχει μεγάλες απαιτήσεις σε ασβέστιο. Εάν η έγκυος δεν έχει την απαραίτητη ποσότητα ασβεστίου, το έμβρυο θα την αντλήσει από τα οστά της εγκύου και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την μακροχρόνια οστεοπόρωση. Το ασβέστιο περιέχεται στα γαλακτοκομικά, στα όσπρια, στα αυγά, στους ξηρούς καρπούς και σε ορισμένα λαχανικά.
Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για το σχηματισμό των οστών του εμβρύου. Το έμβρυο έχει μεγάλες απαιτήσεις σε ασβέστιο. Εάν η έγκυος δεν έχει την απαραίτητη ποσότητα ασβεστίου, το έμβρυο θα την αντλήσει από τα οστά της εγκύου και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την μακροχρόνια οστεοπόρωση. Το ασβέστιο περιέχεται στα γαλακτοκομικά, στα όσπρια, στα αυγά, στους ξηρούς καρπούς και σε ορισμένα λαχανικά.
Σίδηρος
Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για την σύνθεση ερυθροκυττάρων (ερυθρών αιμοσφαιρίων). Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης το αιμοποιητικό σύστημα παράγει μεγαλύτερη ποσότητα αίματος, έτσι αυξάνονται και ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο. Σίδηρο περιέχει ο κρόκος αυγού, το συκώτι, η σπλήνα, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα δαμάσκηνα, το σπανάκι κ.α.
Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για την σύνθεση ερυθροκυττάρων (ερυθρών αιμοσφαιρίων). Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης το αιμοποιητικό σύστημα παράγει μεγαλύτερη ποσότητα αίματος, έτσι αυξάνονται και ανάγκες του οργανισμού σε σίδηρο. Σίδηρο περιέχει ο κρόκος αυγού, το συκώτι, η σπλήνα, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα δαμάσκηνα, το σπανάκι κ.α.
Βιταμίνες
Οι βιταμίνες είναι οργανικές ουσίες που βρίσκονται στις τροφές. Είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος και την ανάπτυξη των βιοχημικών διαδικασιών του οργανισμού.
Οι βιταμίνες είναι οργανικές ουσίες που βρίσκονται στις τροφές. Είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος και την ανάπτυξη των βιοχημικών διαδικασιών του οργανισμού.
Α: Συμβάλλει στην ενδομήτρια ανάπτυξη του εμβρύου.
Β1 - Θιαμίνη: Είναι απαραίτητη στον μεταβολισμό ενέργειας, μεταβολισμό υδατανθράκων, και στην λειτουργία του νευρικού κυττάρου. Πηγές: φασόλια σόγιας, αναποφλοίωτο ρύζι, σπόροι ηλίανθου, και φιστίκια.
B2 - Ριβοφλαβίνη: Λειτουργεί ως συνένζυμο σε πολλές αντιδράσεις, ιδιαιτέρως στην απελευθέρωση ενέργειας από τις διατροφικές ουσίες σε όλα τα κύτταρα του σώματος.
Β6 - Πυριδοξύνη: Είναι συνένζυμο μεταβολισμού, στο μεταβολισμό πρωτεϊνών και λιπών. Είναι σημαντική στην διατήρηση της σωστής λειτουργίας του ανοσοποιητικού. Δε χρειάζεται αύξηση
Β12: Η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη σε πολλές σωματικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων της σύνθεσης του DNA, των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Είναι πολύ σημαντική και χρειάζεται προσοχή στις φυτοφάγους, αφού λαμβάνεται μόνο από ζωικές τροφές.
C: Είναι η πιο δημοφιλή βιταμίνη. Συμμετέχει ουσιαστικά στην ανάπτυξη του μυοσκελετικού συστήματος. Έχει αντιοξειδωτική δράση, ανοσοενισχυτική ιδιότητα και βοηθάει στην απορρόφηση του σιδήρου. Βοηθάει στην παραγωγή κολλαγόνου και ορμονών. Ανανεώνει την οξειδωμένη βιταμίνη Ε και έτσι την ενισχύει. Επίσης βοηθά το σώμα να αντιμετωπίσει την περιβαλλοντολογική μόλυνση, ενισχύει την ανοσοποιητική λειτουργία και αποτρέπει τον σχηματισμό καρκινογόνων ενώσεων στο σώμα. Ενδείκνυται για την πρόληψη πρόωρης ρήξης των εμβρυακών μεμβρανών. Στο έντερο, ενισχύει την απορρόφηση του σιδήρου προστατεύοντας τον σίδηρο από οξείδωση. Περιέχεται στα εσπεριδοειδή. Η υπερβολική λήψη μπορεί να προκαλέσει πέτρες στα νεφρά.
D: Είναι περισσότερο γνωστή για την ικανότητα της να ενεργοποιεί την απορρόφηση του ασβεστίου. Επειδή το σώμα μπορεί να παράγει την βιταμίνη D με την δράση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα, θεωρείται περισσότερο ορμόνη παρά βιταμίνη. Ασκεί πολλές αντικαρκινικές ιδιότητες, ιδιαιτέρως έναντι του καρκίνου του μαστού και του εντέρου. Περιέχεται στα γαλακτοκομικά, στα λιπαρά ψάρια και στο αυγό.
E: Έχει κυρίως αντιοξειδωτική δράση ενάντια στην καρδιοπάθεια, στον καρκίνου και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Είναι χρήσιμη και στην πρόληψη των πρώιμων ρήξεων των μεμβρανών κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, και στην θεραπεία της αρθρίτιδας. Περιέχεται στο αβγό, στα γαλακτοκομικά και στα λιπαρά ψάρια.
Φυλλικό οξύ: Βοηθάει στην σύνθεση του αίματος και του DNA. Είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του εμβρύου και της ανάπτυξη του νευρικού σωλήνα και πρόληψης ανωμαλιών αυτού. Περιέχετε σε πράσινα λαχανικά (λαχανίδες, χόρτα γογγυλιών, σπανάκι), όσπρια, σπαράγγια, μπρόκολο, λάχανο, πορτοκάλια.
Πρωτεΐνες: Οι πρωτεΐνες συμμετέχουν στην ανάπτυξη και το σχηματισμό των ιστών καθώς και στην παραγωγή ορμονών και αντισωμάτων. Περιέχονται σε αυγά, κρέας ψάρι, τυρί, όσπρια και ξηρούς καρπούς.
Υδατάνθρακες: Οι υδατάνθρακες είναι ενώσεις άνθρακα, οξυγόνου, και υδρογόνου. Χρησιμοποιούνται σαν πηγή ενέργειας και θερμότητας. Περιέχονται στα δημητριακά, στα όσπρια, στα λαχανικά (αγκινάρες, κουνουπίδι, μαρούλι, λάχανο, σέλινο), στους βολβούς (πατάτες, παντζάρια, καρότα), στα φρούτα, στο μέλι, στο γάλα.
Λίπη: Είναι προτιμότερο να λαμβάνουμε ωμό βούτυρο και παρθένο ελαιόλαδο που είναι λίπος αλλά χωνεύεται με μεγαλύτερη ευκολία και είναι πλούσιο σε βιταμίνες A και D. Τα ζωικά λίπη καθώς και τα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, τα αλλαντικά, η σαντιγί, τα παγωτά και τα γλυκά, όπως και τα τηγανιτά είναι πιο δύσπεπτα.
Φώσφορος: Ο φώσφορος είναι το δεύτερο πιο άφθονο μέταλλο στο σώμα. Βρίσκετε στα οστά, στα δόντια αλλά και σε όλα τα σωματικά κύτταρα. Ο φώσφορος είναι επίσης μέρος του γενετικού υλικού και είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη. Μόνο το 70% απορροφάται με βοήθεια βιταμίνης D και ασβεστίου.
Μαγνήσιο: Είναι απαραίτητο στο μεταβολισμό και στο σχηματισμό του σκελετού. Είναι σημαντικό σε πολλές κυτταρικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων τη διαμόρφωση πρωτεϊνών, τον κυτταρικό αναδιπλασιασμό και της παραγωγής ενέργειας έχοντας τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στους ιστούς που είναι πιο ενεργοί μεταβολικά (εγκέφαλος, καρδιά, ήπαρ, και νεφρά). ‘Έχει την ικανότητα να εμποδίζει την είσοδο ασβεστίου στα αγγειακά κύτταρα και στα καρδιακά μυϊκά κύτταρα, έτσι βοηθάει στην καλύτερη καρδιακή λειτουργία.
Κάλιο: Παίζει καθοριστικό ρόλο καθώς είναι ένα στοιχείο και ένας ηλεκτρολύτης που είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη και συντήρηση του σώματος. Είναι απαραίτητο να διατηρείται η φυσιολογική ισορροπία μεταξύ των κυττάρων και των υγρών του σώματος. Το κάλιο επίσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αντίδραση των νεύρων σε διέγερση και στην σύσπαση των μυών. Τα κυτταρικά ένζυμα χρειάζονται κάλιο για την σωστή τους λειτουργία. Είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός ηλεκτρολύτης που λειτουργεί στην διατήρηση της ισορροπίας και κατανομής ύδατος, την οξεοβασική ισορροπία, την λειτουργία των μυϊκών και νευρικών κυττάρων, της καρδιάς, των νεφρών και των επινεφριδίων. Περιέχετε σε μπανάνες, γκρέιπφρουτ, πορτοκάλια, πεπόνια, δαμάσκηνα, πατάτες κ.α.
Νάτριο: Το νάτριο είναι σημαντικό στην διατήρηση του ισοζυγίου των υγρών, στην διαβίβαση νευρικών ωθήσεων και στις συσπάσεις των μυών. Οι ανάγκες των εγκύων είναι 5 γραμμάρια ανά ημέρα. Κατά την κύηση αποθηκεύει 50 γραμμάρια και διοχετεύει 11-12 γραμμάρια στο έμβρυο. Πρέπει να αποφεύγονται τα αλατισμένα και τα "διαιτητικά αλάτια".
Να αναφέρουμε τέλος και την απαγόρευση του καπνίσματος το οποίο βλάπτει πολύ περισσότερο ένα έμβρυο με τις τοξικές δράσεις του. Αυξάνεται ο κίνδυνος πρόωρου τοκετού ή και αποβολής του εμβρύου. Μειώνεται η ροή θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου προς το έμβρυο, με αποτέλεσμα το χαμηλό βάρος και την επιβράδυνση της ανάπτυξης. Επίσης κατά το θηλασμό η νικοτίνη διοχετεύεται μέσα από το αίμα στο μητρικό γάλα προκαλώντας προβλήματα στο νεογνό.
Επίσης η λήψη φαρμάκων θα πρέπει να αποφεύγεται ειδικά το α’ τρίμηνο της κυήσεως. Απαραίτητη η ενημέρωση του γυναικολόγου και η έγκριση του. Ας θυμόμαστε ότι τα φάρμακα είναι χημικές ουσίες που μπορεί να έχουν είτε τερατογόνο δράση είτε σοβαρές παρενέργειες.
Αν ακολουθηθούν οι παραπάνω οδηγίες και συμβουλές από μία έγκυο, είναι σίγουρο, ότι ο οργανισμός που θα γεννηθεί θα έχει εφοδιαστεί με τα καλύτερα δομικά στοιχεία για το “χτίσιμο” του, καθώς και για την υπόλοιπη ζωή του γενικότερα, θα έχει εφοδιαστεί με μία σωματική λειτουργία υγιή, ισχυρή, ισορροπημένη, θα έχει εφοδιαστεί με μία παρακαταθήκη που θα επηρεάσει θετικά την ποιότητα της ζωής του σε όλη της την διάρκεια.
Και μην ξεχνάμε! Αγοράζουμε μόνο Ελληνικά προϊόντα! Είναι σίγουρα πιο αγνά, πιο υγιεινά, πιο φρέσκα! Υποστηρίζουμε έτσι τους συμπατριώτες μας σε οποιονδήποτε κρίκο της αλυσίδας παραγωγής! Υποστηρίζουμε την πατρίδα μας στις δύσκολες στιγμές που περνά…
